عقیق: به مناسبت ایام ولادت حضرت ولیعصر (عج)، حجت الاسلام و المسلمین محمدرضا فؤادیان، کارشناس مباحث مهدویت در گفتگویی تخصصی با رسانه حوزه به تبیین و پاسخ‌گویی پیرامون شبهات مهدویت پرداخت که در شماره های مختلف تقدیم شما فرهیختگان خواهد شد.
* پرسش
چرا با وجود پیش‌بینی‌های روایی درباره علائم ظهور، برخی از این نشانه‌ها تاکنون محقق نشده‌اند؟
* پاسخ
برای پاسخ به این پرسش باید به طبقه‌بندی علائم ظهور توجه کنیم.
در میان علائم ظهور، پنج علامت به عنوان علائم حتمی شناخته می‌شوند که عبارتند از:
قیام سفیانی
خسف بیداء
قیام یمانی
صیحه آسمانی
قتل نفس زکیه
در روایات متعدد و معتبر، بر حتمی و قطعی بودن این پنج علامت تأکید شده است. اما سایر علائمی که در منابع ذکر شده‌اند، لزوماً قطعی نیستند و تنها احتمال وقوع دارند.
یکی دیگر از پرسش‌های رایج این است که چرا این علائم که به کثرت در منابع بیان شده‌اند، تاکنون محقق نشده‌اند؟
* مطالعه علمی علائم ظهور؛ راهی به سوی فهم صحیح
در پاسخ به این پرسش، باید به یک نکته مهم توجه کرد. به دلیل جذابیت موضوع علائم ظهور، بسیاری از افراد به نگارش کتاب‌هایی در این زمینه پرداخته‌اند.
برای مثال می‌توان به کتاب «ماذا قال علی (ع) عن آخرالزمان» یا کتاب «المسیح أو البشر قدس» نوشته عیسی داود در مصر اشاره کرد.
نویسندگان این آثار در موارد متعددی، وقایع منطقه‌ای را به عنوان حدیث پیامبر اکرم (ص) و علائم ظهور معرفی کرده‌اند، در حالی که بسیاری از این علائم در کتب حدیثی معتبر شیعه هیچ سند و اثری ندارند.
برای مطالعه صحیح و علمی در زمینه علائم ظهور، کتاب ارزشمند نصرت‌الله آیتی با عنوان «تأملی نو در نشانه‌های حتمی ظهور» بسیار راهگشاست.
در این کتاب مباحث مهمی مانند نقش علائم ظهور در هندسه دین، جایگاه علائم در کنار اخلاق، احکام و اعتقادات، نقش بداء در علائم حتمی ظهور، و معیارهای چهارگانه برای تشخیص تحقق علائم در زمان حاضر مطرح شده است.
این مباحث به ما کمک می‌کند تا درک درستی از جایگاه و اهمیت علائم ظهور داشته باشیم.
* ما باید شرایط‌محور باشیم، نه صرفاً علائم‌محور
نکته بسیار مهم دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد، رویکرد رهبران و علمای دینی به این موضوع است. به عنوان نمونه، در کتاب «ما منتظریم؛ مهدویت در منظومه فکری مقام معظم رهبری» که مجموعه‌ای حدود سیصد تا چهارصد صفحه‌ای از بیانات ایشان از پیش از انقلاب تا سال ۱۳۸۵ است، حتی یک کلمه درباره علائم ظهور نمی‌توان یافت.
این مسئله نشان می‌دهد که گاه تمرکز بیش از حد بر علائم ظهور می‌تواند ره‌زن باشد و ما را از مسیر اصلی انتظار منحرف کند.
دانشمندان و محققان حوزه مهدویت تأکید فراوانی بر موضوع «شرایط ظهور» به جای تمرکز صرف بر «علائم ظهور» دارند.
رویکرد صحیح این است که ما باید شرایط‌محور باشیم، نه صرفاً علائم‌محور. در این زمینه، کتاب ارزشمند آقای قرائتی با عنوان «شرایط ظهور حضرت مهدی (عج) در قرآن کریم» می‌تواند منبع مفیدی باشد که به تبیین این رویکرد می‌پردازد.
وظیفه اصلی ما این است که جامعه را به سمتی هدایت کنیم که به جای تمرکز صرف بر علائم ظهور، به شرایط ظهور توجه کند.
این رویکرد شرایط‌محور می‌تواند از انحراف در فهم مهدویت جلوگیری کند، جامعه را به سمت آمادگی واقعی برای ظهور سوق دهد، از افتادن در دام تطبیق‌های نادرست علائم بر وقایع روز پیشگیری کند و زمینه‌سازی واقعی برای ظهور را محقق سازد.
تغییر رویکرد از علائم‌محوری به شرایط‌محوری، یک ضرورت مهم در مباحث مهدویت است که می‌تواند جامعه منتظر را در مسیر صحیح انتظار قرار دهد.
این مسئله به ویژه در عصر حاضر که شاهد تفسیرها و تطبیق‌های نادرست از علائم ظهور هستیم، اهمیت دوچندان می‌یابد.
باید توجه داشت که هدف اصلی از بیان علائم ظهور، ایجاد آمادگی در جامعه منتظر و هدایت آن به سمت زمینه‌سازی برای ظهور است، نه صرفاً پیش‌بینی حوادث آینده یا تطبیق وقایع جاری بر علائم ذکر شده در روایات.
منبع:حوزه
